دوره 2، شماره 4 - ( پاییز و زمستان 1400 1400 )
جلد 2 شماره 4 صفحات 79-68 |
برگشت به فهرست نسخه ها
گروه مهندسی علوم خاک، دانشگاه رازی
چکیده: (883 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه: آتش سوزی یک عامل اکولوژیک در جنگل به شمار میرود که طی آن اکثر گیاهانی که در حال رویش هستند، آسیب میبینند. آتش سوزی با سوزاندن پوشش گیاهی سطح خاک، می تواند موجب اثرات منفی و یا حتی مثبت بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و پوشش گیاهی خاک شود. با توجه به این‌که تاکنون بررسی های فراوانی در مورد اثر آتش سوزی های طبیعی بر ویژگیهای خاک و پوشش گیاهی انجام شده است، اما تحقیقات درباره تأثیر آتش در زمانهای مختلف فصل رویش و اثر آن ویژگیهای خاک و گیاه در ایران و سایر نقاط جهان اندک است و منابع بسیار محدودی در این زمینه وجود دارد، لذا این پژوهش می‌تواند اطلاعات مناسبی در خصوص وضعیت خاک پس از آتش سوزی و نیز توان احیاء و بازسازی گونه های باارزش گیاهی و حفظ جنگلهای زاگرس در اختیار محققان قرار دهد. در این تحقیق اثر آتش سوزی در سه فصل بهار، پاییز و زمستان بر ویژگیهای شیمیایی و بیولوژیکی خاک، مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه بخشی از جنگلهای زاگرس در استان کرمانشاه، شهرستان گهواره، منطقه لرینی بود. در این پژوهش در کنار جنگلهای سوخته یک منطقه شاهد نیز در نظر گرفته شد. بدین منظور نقاط مورد نظر (9 نقطه برای زیر تاج و 9 نقطه برای خارج تاج در هر دو منطقه شاهد و سوخته شده) با اندازه گیری به‌وسیله متر بر روی ترانسکتها (6 ترانسکت) مشخص شد و به‌صورت منظم و با فواصل زمانی مشخص (هر 2 ماه یک‌بار)، نمونه برداری از آنها صورت گرفت. فاصله نمونه ها از یکدیگر در هر ردیف 20 متر و فاصله ردیف ها از هم 50 متر بود به‌گونه‌ای که 3 ردیف در منطقه سوخته و 3 ردیف در منطقه شاهد مشخص شدند. ویژگیهای خاک با روش‌های آزمایشگاهی مرسوم اندازه‌گیری شدند.
یافته ها: نتایج بررسی های صورت گرفته نشان داد آتش سوزی که در منطقه مورد مطالعه (زیر تاج و بیرون از تاج درختان منطقه زاگرس) رخ داده است سطحی بوده و قادر به ایجاد تغییرات اندکی در فاکتورهای شیمیایی و بیولوژیکی خاک بود. تنها میزان تنفس خاک و فسفر قابل جذب در این آتش‌سوزی سطحی تحت تأثیر قرار گرفتند. میزان فسفر خاک یک‌روند افزایش داشته سپس به میزان اولیه خود در ماه اول نمونه‌برداری کاهش یافت.
نتیجه گیری: با توجه به این که آتش‌سوزی در منطقه مورد مطالعه سطحی بوده و موجب ایجاد تغییرات اندکی در ویژگیهای خاک در تمام ماه های نمونه‌برداری شد. احتمالاً آتش‌سوزی‌های شدید توانایی ایجاد تغییرات گسترده در ویژگیهای شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک را دارد و زمان نمونه‌برداری در ماه‌های مختلف تأثیر چندانی بر نتایج نداشته است.
مقدمه: آتش سوزی یک عامل اکولوژیک در جنگل به شمار میرود که طی آن اکثر گیاهانی که در حال رویش هستند، آسیب میبینند. آتش سوزی با سوزاندن پوشش گیاهی سطح خاک، می تواند موجب اثرات منفی و یا حتی مثبت بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و پوشش گیاهی خاک شود. با توجه به این‌که تاکنون بررسی های فراوانی در مورد اثر آتش سوزی های طبیعی بر ویژگیهای خاک و پوشش گیاهی انجام شده است، اما تحقیقات درباره تأثیر آتش در زمانهای مختلف فصل رویش و اثر آن ویژگیهای خاک و گیاه در ایران و سایر نقاط جهان اندک است و منابع بسیار محدودی در این زمینه وجود دارد، لذا این پژوهش می‌تواند اطلاعات مناسبی در خصوص وضعیت خاک پس از آتش سوزی و نیز توان احیاء و بازسازی گونه های باارزش گیاهی و حفظ جنگلهای زاگرس در اختیار محققان قرار دهد. در این تحقیق اثر آتش سوزی در سه فصل بهار، پاییز و زمستان بر ویژگیهای شیمیایی و بیولوژیکی خاک، مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه بخشی از جنگلهای زاگرس در استان کرمانشاه، شهرستان گهواره، منطقه لرینی بود. در این پژوهش در کنار جنگلهای سوخته یک منطقه شاهد نیز در نظر گرفته شد. بدین منظور نقاط مورد نظر (9 نقطه برای زیر تاج و 9 نقطه برای خارج تاج در هر دو منطقه شاهد و سوخته شده) با اندازه گیری به‌وسیله متر بر روی ترانسکتها (6 ترانسکت) مشخص شد و به‌صورت منظم و با فواصل زمانی مشخص (هر 2 ماه یک‌بار)، نمونه برداری از آنها صورت گرفت. فاصله نمونه ها از یکدیگر در هر ردیف 20 متر و فاصله ردیف ها از هم 50 متر بود به‌گونه‌ای که 3 ردیف در منطقه سوخته و 3 ردیف در منطقه شاهد مشخص شدند. ویژگیهای خاک با روش‌های آزمایشگاهی مرسوم اندازه‌گیری شدند.
یافته ها: نتایج بررسی های صورت گرفته نشان داد آتش سوزی که در منطقه مورد مطالعه (زیر تاج و بیرون از تاج درختان منطقه زاگرس) رخ داده است سطحی بوده و قادر به ایجاد تغییرات اندکی در فاکتورهای شیمیایی و بیولوژیکی خاک بود. تنها میزان تنفس خاک و فسفر قابل جذب در این آتش‌سوزی سطحی تحت تأثیر قرار گرفتند. میزان فسفر خاک یک‌روند افزایش داشته سپس به میزان اولیه خود در ماه اول نمونه‌برداری کاهش یافت.
نتیجه گیری: با توجه به این که آتش‌سوزی در منطقه مورد مطالعه سطحی بوده و موجب ایجاد تغییرات اندکی در ویژگیهای خاک در تمام ماه های نمونه‌برداری شد. احتمالاً آتش‌سوزی‌های شدید توانایی ایجاد تغییرات گسترده در ویژگیهای شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک را دارد و زمان نمونه‌برداری در ماه‌های مختلف تأثیر چندانی بر نتایج نداشته است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
آتش سوزی عرصه های طبیعی
دریافت: 1401/4/22 | پذیرش: 1401/7/27 | انتشار: 1401/9/1
دریافت: 1401/4/22 | پذیرش: 1401/7/27 | انتشار: 1401/9/1
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |